Дегенмен, геосаяси тұрақ­сыз­дықтарға байланысты әлемдік нарықтағы мұнайға деген сұ­раныс пен ұсыныстың арасында сәй­кессіздіктердің туындауы, соның салдарынан мұнай бағасына қатысты сыртқы жағымсыз жағдаяттардың қалыптасуы бұл жұмысқа айтар­лықтай өзгеріс енгізгенін айта кету керек. Қазақстан мұнай экспорттаушы ел екендігі белгілі, яғни сыртқы экономикалық ахуалдардың күрделенуі еліміздің экономикасына, соның ішінде, «ҚазМұнайГаз» компаниялар тобының жұмысына теріс әсер етеді. Әлемдік мұнай бағасының күрт құлдырауына байланысты ҚМГ 2015 жылға арналған даму жоспары мен бюджетін қайта қарастыруға мәжбүр болды. Ка­пи­талдық және операциялық шығын­дарды қысқартуға тура келгеніне қарамастан, біз әлеуметтік сала­ға жұмсалатын шығындарды сол күйінде сақтау туралы ше­шім қабылдадық. Қарапайым тіл­мен айтқанда, компанияның бюд­же­тіне айтарлықтай салмақ түсеті­ніне қарамастан, әлеуметтік тұрақ­тылықты басты назарда ұстай отырып өз жұмыскерлерімізге қолдау көрсетуді жөн санадық. 

Компанияның жеткен жетістігі, соның ішінде, әлеуметтік тиім­ді­ліктегі қол жеткізген биігі екі ба­ғытты жолды еске түсіреді. Жаңа талаптар туындаған кезеңде жұмыс берушіден жаңа сыйақыларды, әлеуметтік көмектерді, өндіріс жағ­дайларының жақсаруын тез арада талап етуге болмайды. Бұл орайда, экономикалық жағынан өзін-өзі ақтайтын шешімдер іздеген жөн. Экономикалық ресурстарға, өнді­рісте берік тәртіпке көңіл бөлу керек. Сонда ғана еліміз үшін стратегиялық маңызы бар мұнай-газ саласы қиындықтарға төтеп беріп, одан сайын нығая түседі.

Материалдық игілікті адамдар – кадрлар, біздің қызметкерлеріміз, жұмыскерлеріміз жасайтыны белгілі. ҚМГ компаниялар тобында барлық бизнес бағыттар бойынша мамандықтары, білімдері, жас мөлшері, мұнай-газ саласындағы тәжірибелері әртүрлі 90 000-нан астам адам еңбек етеді. ҚМГ мұнай-газ холдингінің жетістіктер мен игіліктерге қол жеткізуі көп жағдайда осындай әртекті ұжымның әлеуметтік көңіл-күйімен, өндіріс пен тұрмыстағы жағдайларымен тығыз байланысты. Еңбек қатынастарында, оның үстіне дағдарыс кезеңінде алтын аралықты қалай тапқан жөн? 

Бұл күрделі мәселе. Біз мұн­дай үлкен ұжымда әлеуметтік-тұр­мыстық қатынастармен байланыс­ты барлық мәселелер жүйелі не­гізде шешілуге тиіс деп санаймыз. Сол себепті, бірінші кезекте еңбек­ақы төлеудің бірыңғай жүйесін әзір­ледік. Себебі, бірдей көлемдегі жұ­мыс­қа әртүрлі ақы төленуі, еңбек­ақы деңгейін анықтаудағы бірың­ғай стандарттардың болмауы жұмыс­кер­лердің наразылығын тудыратын басты себептердің бірі болып табы­лады. 

Осыны ескере отырып, арнайы жұ­мыс тобы еңбекақы төлеудің бар­лық мәселелері стандартталған еңбек­ті бағалаудың жаңа заманауи жүйе­сін әзірлеуді қолға алды. ЕТБЖ ең­бекақы есептеуді барынша көкейге қо­нымды жасау әдістемесін, ал атқа­рылған жұмысқа барлық катего­риялар үшін әділ сыйақы беруге мүмкіндік туғызатын арнайы анықтамалық пен басқа да құ­жат­тарды қамтиды. ЕТБЖ енгізудің арқасында қол жеткізілген нәтиже ретінде мына бір мысалды айта кеткен жөн. Мысалы, «Мұнай мен газ барлау және өндіру» бизнес ба­ғытындағы кәсіпорындар бойынша жұ­мыскерлердің 98 пайызы үшін еңбек­ақы көлемі көтерілді. Сондай-ақ, жұ­мыскерлердің ешқайсысының ағым­дағы еңбекақысы төмендетілген жоқ. 

Бүгінде ЕТБЖ 40 мыңнан ас­там адамды қамтиды. Бұл жүйе «Маң­ғыстаумұнайгаз» АҚ, «Ақтау­мұ­найсервис» ЖШС компаниялар тобы және «ҚМГ Барлау Өндіру» АҚ компаниялар тобында жұ­мыс істейді. Қазіргі таңда ҚМГ жұмысының басқа бизнес бағыт­тарында, атап айтқанда, мұнай мен газ тасымалы, мұнай мен газ өңдеу, сервистік қызмет көрсету сынды бағыттарда ЕТБЖ енгізу жалғасуда. 2015 жылдың басынан 1 300 адамды «Қазақ газ өңдеу зауыты» ЖШС мен «Су өндіру және тасымалдау басқармасы» ЖШС (Жаңаөзен қаласы) жұмыскерлері үшін ЕТБЖ енгізу жұмыстары қолға алынды, ол 1 300 адамды қамтиды. 

Еңбекақы төлеудің бірыңғай жүйесін енгізумен бір мезгілде ҚМГ-ның барлық кәсіпорындарында жұмысты нормалауды ұйымдастыру мәселелерін шешу қолға алынған. Ол дегеніміз, ұйымдастыру құ­ры­лымы, қызметкерлер саны, жұ­мыс уақытының режімі мен еңбек өнімділігі. Жұмыскерлерге әлеу­мет­тік қолдау көрсету мәселелерінің бірыңғай әдістемесін жасау мақса­тында өткен жылдың мамыр айында «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ еншілес кәсіпорындары мен бағынышты ұйымдарының жұмыскерлеріне әлеуметтік көмек көрсетудің типтік ережелері жасалды, материалдық көмекті, әлеуметтік жәрдемақы мен өтемақыны, әлеуметтік кепіл­денді­руді қамтитын, сонымен қатар, ҚМГ компаниялар тобындағы барлық жұмыскерлерді кепілдік деңгей­де бірыңғай әлеуметтік көмек­пен қамтуға мүмкіндік беретін кепілді әлеуметтік пакет анықталды. 

Өндірістік аймақтарға жоспарлы жұмыс сапарымен бару ҚМГ-да дәстүрге айналған. ҚМГ басшылығы мен мамандары еңбек ұжымдарының және кәсіподақтардың өкілдерімен тұрақты негізде кездесіп, толғағы жеткен мәселелерді талқылайды. Талқыланатын басты мәселелер, негізінен, жұмыс пен тұрмыс жағдайларын жақсарту, қосымша жұмыс көлемімен қамтамасыз ету және тағы басқаларына қатысты. Көп жағдайда бұл талаптар әділ деуге болады, мұнайшының жұ­мы­сы климаты қатал өңірлерде ауыр жұмыстармен байланыс­ты. Сол себепті, кәсіподақ пен жұмыс­керлер көшбасшыларының барлық ескертпелері назарға алынып, мүм­кін болған жағдайда тиісті басшы­ларға оларды шешу туралы нұсқау­лар беріледі. Бұл орайда, құрғақ уәде бермеу де маңызды. Дағда­рыс жақындап келе жатқан кезеңде адамдарға қаржылық және экономикалық мәселелер жайында, алдағы уақытта компанияда туындауы мүмкін қиындықтар туралы ашық айту керек. Бәрін бірден жақсартып жіберу мүмкін емес, әрине. Ол үшін жоспарлы, мақсатты түрде жұмыс істеу керек, ұжымның ұйымшылдығы мен төзімділігіне де көп нәрсе байланысты. Осы орайда, ҚМГ компаниялар тобында атқарып жатқан жұмыстар жайлы айта кетуіміз керек. Мәселен, ҚМГ жұмыс істейтін аймақтарда заман­ауи әкімшілік-тұрмыстық ғимараттар, шаруашылық-тұрмыстық кешендер, модульді операторлық, медициналық нысандар, асханалар салынуда, арнайы техникалар мен құрылғылар жаңартылуда. Спортпен шұғылдануға және мәдениетті демалуға жағдай жасалуда. Жұмыскерлерге қауіпсіз еңбек ету әдістемелері үйретіліп, санитарлық-гигиеналық ахуалдарды арттыру шаралары жүзеге асырылуда, жұмыстың өнімділігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жаңа технологиялар енгізіліп жатыр. Осыған байланысты біздің еншілес кәсіпорындарымыздың жұмысынан бірнеше мысалды тілге тиек етейік. «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ, «Өзенмұнайгаз» АҚ жұмыскерлеріне арналған 100 орындық жаңа жатақхана мен 50-ден астам шаруашылық-тұрмыстық кешен пайдалануға берілді. Бұрғылау жұмыстары басқармасында жаңадан 700 орындық шаруашылық-тұрмыстық кешен іске қосылды. «Қаражанбас» және «Қаламқас» кен орындарында жалпы құны 3,6 миллиард теңгеге вахталық кенттер салынды. Бірнеше жыл ішінде мектеп, балабақша, шынықтыру және сауықтыру орталықтарын, мәдениет үйлері мен басқа да нысандарды салуға 45 миллиард теңге инвестиция­ланды. Жаңаөзен қаласында емханасы мен стационары бар медициналық нысанның құрылысы қолға алынды, 200 пәтерлі тұрғын үй құрылысы аяқталып, пайдалануға берілді. 

«ҚазТрансОйл» АҚ-қа өндірістік жұмыстар жүргізілетін орындарда әлеуметтік мақсаттағы нысандардың бой көтеруі үшін 2 миллиард теңге бөлінді. Бұл қаржы Атырау облысы Құлсары қаласындағы 300 орындық орта мектептің құрылысына, Павлодар қаласындағы 320 орындық балабақшаның, сондай-ақ Оңтүстік Қазақстан облысы Созақ ауданы Шолаққорған ауылындағы 280 орындық балабақшаның құры­лы­сына жұмсалды. Маңғыстау облы­сының Бейнеу ауданында, Батыс Қазақстан облысының Ақжайық ауданында және Атырау облысының Құрманғазы ауданында балалар мен ересектерге арналған үш әмбебап спорт алаңдары салынады. 

«ҚазТрансГаз» АҚ «Амангелді» газ кенішінің аумағында өз қыз­мет­керлері мен мердігер ком­па­ния­лардың жұмыскерлеріне арнал­ған жайлы вахталық кент салды, медициналық және тасымалдау қызметі жолға қойылды. Тараз қаласында тұрғын үй салын­ды, сондай-ақ, хауызы, шағын фут­болға, волейбол, баскетбол ойнауға арналған алаңдары бар мәдени-спорттық кешен пайдалануға берілді. Ішінде асханасы, медициналық пункті, кір жуатын орны мен қоймасы бар тұрғын үй салынды. Атырау, Ақтөбе, Орал қалаларында «Интергаз Орталық Азия» АҚ жұмыскерлеріне арналған тұрғын үйлер салынды. Ал компанияның вахтамен жұмыс істейтін жұмыскерлері үшін Тайман кентінде жайлы жатақхана ашылды. 

Проблемалы мәселелер еңбек дауларына, шиеленістерге ұласпауы керек екендігіне сенімдіміз, олардың алдын алатын нақты жүйелі жұ­мыс­тары жолға қойылуға тиіс. Кейбір мәселелерді басшылармен және кәсіподақтармен дер кезінде тізе қосып талқылау арқылы әлеуметтік наразылықтарды болдырмаған жөн. Жұмыскерлерге басшылық алдында әлеуметтік-еңбек қатынастарына байланысты мәселелерін айтуға және оған нақты жауап алуға мүмкіндік жасалуға тиіс. 

Осының барлығын түсіне оты­рып, біз өткен жылы ҚМГ кәсіпорын­дары үшін Ішкі қатынастардың бірыңғай жүйесін қабылдадық. Бұл құжатта басшылықтың еңбек ұжымдарымен жоспарлы және жос­пардан тыс кездесулер өткізуі, әлеуметтік, тұрмыстық және өн­ді­рістік мәселелерді талқылау қарас­тырылған. Басшылардың ұжым­дармен есептік кездесу тәжірибесі 2014 жылы басталған болатын, бұл шара барлық компания топтарында тұрақты негізде жылына бірнеше мәрте өткізіледі. Сонымен қатар, бірінші басшылардың блогтары, корпоративтік сайттар, сенім телефондары, ақпараттық стен­ділер жұмыс істейді. Осылайша, жұмыскерлер басшылармен кері байланысқа шығуға, сол арқылы өздерінің мәселелерін айтуға, сондай-ақ компания жұмысының тиімділігін арттыруға, технологиялық процес­терін жақсартуға ықпал ететін ұсы­ныстарын жеткізуге мүмкіндік алды. Кері байланыс жүйесі жұмыскерлер мен басшылардың тиісті ақпараттармен дер уақытында хабардар болуын қамтамасыз етеді. 

Компанияның дамуы үшін жауапкершілік екі тарапқа – жұмыс беруші болып табылатын ҚМГ басшылығына және кәсіподақтар мен еңбек ұжымдарының көшбас­шы­ларын бетке ұстайтын жұмыскерлер қауымына жүктелуге тиіс екендігіне нық сенімдіміз. Шиеленістер мен дау­лы мәселелерді өзара мәмілемен шешуге мүмкіндік беретін дағдыларды арнайы үйрету қажет. Осы мақсатта бизнес-тренерлерді шақыра отырып, семинарлар өткізілді. Өркениетті түрде диалог орнатуға, еңбек дауларын шиеленіссіз шешуге, даулы жағдай туындаған кезде үшінші тарап – мәмілегерді (медиатор) қатыстыруға үйрететін осы тектес шаралар өндіріс аймақтарында кәсіподақтар мен еңбек ұжымдары үшін ұйымдастырылды. 

ҚМГ компаниялар тобында жасы 29-ға дейінгі 17 мың жас жұ­мыс­кер еңбек етеді. Барлығы 90 мың адам жұмыс істейтін ұжымның айтар­лықтай бөлігін солар құрайды. Бұл дегеніміз – үлкен ресурс, болашағы зор жұмыскерлердің, инженерлік-техникалық кадрлардың, жаңа идея­лардың, зор ғылыми және өнертап­қыш­тық әлеуеті. Өткен жылы жастар ісі жөніндегі кеңес құрылып, оның құрамына «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ-тың 25 еншілес кәсіпорнының және бағынышты ұйымдарының өкіл­дері енгені жастар саясатын дамыту бағытындағы маңызды қадам­дардың бірі болды. ҚМГ менедж­менті еліміздегі ең ірі жастар ұйымына үлкен үмітпен қарап отыр. Соның ішінде, әлеуметтік диалог пен еңбек қатынастарына қатысты мәселелерді ілгерілетуде оларға көп жауапкершілік жүктеледі. Жастар ісі кеңесі кәсіби деңгей мен білімді арттыруға, маманданған қазақстандық және шетелдік жоғары оқу орындарымен тығыз байланыс орнатуға ықпал етуге тиіс. Қазіргі таңда ҚМГ өндіріс жұмыстарын барынша жетілдіруді жүзеге асырып жатқанын, жұмыскерлердің қосымша машықтар мен білімді игеру қажеттілігі туындағанын ескерсек, жастар ісі кеңесінің маңызы арта түседі. Жаңа жобаның айрықша атап өтер тағы бір қыры, компанияның ұзақ жылдар бойы жас­тар саясаты саласындағы жинаған тәжірибесі үлкен «тәжірибе банкіне» жинақталып отыр. 

Қазіргі таңда жастар кеңестері «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ, «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС, «Павлодар мұнайхимия зауыты» ЖШС, «Қаражанбасмұнай» АҚ, «ҚазГерМұнай» ЖШС, «Тұл­пар­МұнайСервис» ЖШС және ҚМГ-ның 20 еншілес компаниясында өз жұмыстарын жүргізуде. 

Жаңа ұйым «ҚазМұнайГаз» ұлт­тық компаниясының еңбек ұжым­дарында әлеуметтік жаңғырту процесін жүзеге асыруға ықпал етіп, бола­шағын мұнай саласымен байланыстыратын жастарға іс жүзінде қолдау көрсетіп, өз ұжымдарының болашағы үшін жауапкершілікті аға буынмен қатар алып жүруге тиіс. Өткен жылы жастар кеңестері мұрындық болған маңызды шаралар ретінде Ақтау қаласында ҚМГ еншілес кәсіпорындарының 150 жас маманының қатысуымен өткен ҚМГ компаниялар тобы жас жұмыс­керлерінің слетін, сондай-ақ, Ақмола облысы, Зеренді кентінде өткен қысқы слетті атап өтуге болады. 

Ақпарат көзі: http://egemen.kz/2015/03/14/52889