Атмосфералық ауаны қорғау

ҚМГ қоршаған ортаны қорғау мәселелеріне ерекше назар аударады, өйткені бұл халықтың денсаулығы мен әл-ауқатымен тікелей байланысты. Экологиялық саясат шеңберінде ҚМГ компаниялар тобының міндеттерінің бірі – цифрландыру арқылы қоршаған ортаны қорғау саласындағы процестерді үздіксіз жақсарту болып табылады. 

Қоршаған ортаны қорғау бөлігінде ҚМГ үшін басым бағыттарға атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындыларын басқару, шикі газды алаулатып жағуды қысқарту, су ресурстарын, өндіріс қалдықтарын басқару және топырақ құнарлығын қалпына келтіру, биоәртүрлілікті сақтау жатады.

Алауларда газ жағудың азаюының арқасында ҚМГ бүкіл тобы бойынша атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары да азайды.

Қоршаған ортаға әсерді барынша азайту жөніндегі негізгі бағыттардың бірі –  Компанияның өндірістік қызметі барысында атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындыларын азайту болып табылады. Атмосфералық ауаға ластаушы заттар шығарындыларын азайту жөніндегі іс-шаралар шеңберінде мынадай іс-шаралар іске асырылады: 

• Мұнайды жылыту пештеріндегі техникалық ескірген оттықтарды кезең-кезеңімен ауыстыру жүргізілуде.
• Газды кешенді дайындау және өңдеу қондырғылары салынуда.
• Тік мұнай резервуарларында көмірсутектердің булануын болдырмау үшін понтондар орнатылған.
• Мұнайды жылытуға арналған пештерде, мысалы, ластаушы заттар шығарындыларының катализдік түрлендіргіштері орнатылған;
• Режимдік-реттеу жұмыстарының кестесіне сәйкес пештердің жанарғы құрылғыларының жай-күйін жүйелі бақылау жүзеге асырылады;
• Ұңғымаларды өндіруші қордан айдау қорына ауыстыру арқылы су айдау жүйесін кеңейту жүргізілуде;
• Өндіруші мұнай ұңғымаларының сағалық жабдықтары жаңартылды;
• Бу генерациясы мен ұңғымалардың жаңа алаңдары пайдалануға берілді;
• Қазандықтардың оттықтарында және мұнай мен суды жылыту пештерінде мұнай мен ілеспе газдарды жағуға арналған орташа қысымды алауаралық инжекциялық жанарғы орнатылған.

Атмосфералық ауаға әсерді азайту үшін «энергия және ресурс үнемдеу және атмосфералық ауаға шығарындыларды 2031 жылға дейін азайту жөніндегі нысаналы көрсеткіштері бар іс–шаралар жоспары» бағдарламасы шеңберінде АМӨЗ қолданыстағы мұнай және мұнай өнімдері бар резервуарларды понтондармен толық жарақтандыру бойынша жұмыстар жалғасуда.

2022-2025 жылдар аралығында автобензин мен жеңіл мұнай сақтайтын резервуарларда 12 бірлік көлемінде понтондар орнату жұмыстары іске асырылуда. 2024-2025 жылдарға автобензинді сақтайтын үш резервуарға және жеңіл мұнайды сақтайтын екі резервуарға понтондарды орнату бойынша жұмыстар жоспарланған. Сондай-ақ, «Теңгіз мұнайын қайта өңдеу» бағдарламасына сәйкес, 9 бензин мен жеңіл мұнай сақтайтын резервуарларға понтондар орнату жоспарлануда.

Понтондардың болуы мұнай өнімінің атмосфераға булануына жол бермейді, оның жоғалуын азайтады, сапасын сақтайды, объектінің өрт қауіпсіздігі мен жарылыс қаупін азайтады, сондай-ақ қоршаған ортаға теріс әсерін азайтады. Понтондарды резервуарларға орнату ең жақсы қол жетімді техникалар туралы анықтамалық жобада қарастырылған. Дизайнды Maxwell Continental Tank Serv Engineering BV (Нидерланды) компаниясы АМӨЗ-нің арнайы тапсырысы бойынша оның жоғалуын азайту, сапасын сақтау, объектінің өрт және жарылыс қаупін азайту, сондай-ақ қоршаған ортаға теріс әсерін азайту мақсатында әзірледі және дайындады.

Tazalyq жобасы шеңберінде жабық типтегі ағынды сулардың механикалық тазарту құрылыстарын қайта жаңартудың екінші кезеңі жалғасуда: орташа резервуарлар, сорғы станцияларының ғимараттары, өзін-өзі жуу сүзгілері мен флотаторлар алаңдары құрылысы бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Бірінші кезең аяқталғаннан кейін жаңартылған механикалық тазарту қондырғыларында айына орта есеппен 12 000 м³ мұнай шламы өңделеді. 2023 жылдың қорытындысы бойынша сарқынды суларды мұнай өнімдерінен тазарту тиімділігінің көрсеткіші 83 %–ға жетті, ал сарқынды суларды өлшенген заттардан тазарту тиімділігі 20 %–ға артты. Мұнай шламын тұрақты өңдеу есебінен өңдеуге қайтарылған мұнай көлемі айына орта есеппен 3 280 тоннаны құрайды.

Осылайша, 2023 жылы өңдеуге 39 653 тонна тауарлық мұнай өнімі қайтарылды. Бұл экологиялық жағдайдың жақсаруына және қоршаған ортаға антропогендік әсердің төмендеуіне, флора мен фаунаның жақсаруына және зиянды факторлардың адам денсаулығына әсерінің төмендеуіне әкелді.

Компания негізінен елді мекендердің жанында немесе шегінде орналасқан өзінің өндірістік объектілерінен қоршаған ортаға шығарындылар мен табиғи ресурстардың мониторингіне ерекше назар аударады. ҚМГ өндірістік қызмет нәтижесінде қоршаған ортаға теріс әсерді тиімді төмендету мақсатында қоршаған орта компоненттеріне (атмосфералық ауа, су ресурстары, топырақ жамылғысы және басқалар) тұрақты мониторинг жүргізеді.

Экологиялық мониторинг – бұл қоршаған ортаның сапасы туралы алынған деректерді бақылау, өлшеу, жинау, жинақтау, сақтау, есепке алу, жүйелеу, жалпылау, өңдеу және талдаудың, сондай-ақ олардың негізінде экологиялық ақпарат өндірудің кешенді жүйесі.

Елді мекендерде атмосфералық ауаның сапасын қамтамасыз ету үшін ҚМГ компаниялар тобында атмосфералық ауаға ластаушы заттардың деңгейін төмендету жобалары іске асырылады, сондай-ақ ауа сапасын бақылау жүйелерін ұйымдастыру және санитарлық-қорғау аймақтарының шекараларында ауа сапасын бақылаудың стационарлық бекеттерін орнату жөнінде шаралар қабылданады.

I санаттағы объектілердің операторлары үшін Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 418-бабының 16-тармағына сәйкес 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап эмиссияларды мониторингілеудің автоматтандырылған жүйесінің (бұдан әрі – АМЖ) міндетті түрде болуы туралы талап қолданылады. АМЖ эмиссиялардың негізгі стационарлық көздеріндегі қоршаған ортаға эмиссиялардың көрсеткіштерін қадағалайды және уәкілетті органның ақпараттық жүйесімен онлайн-байланысы болады. 

2023 жылы «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ және «Қазақойл Ақтөбе» ЖШС «Ұлттық ақпараттық технологиялар» АҚ-ға (ҰАТ) қосылу арқылы ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігіне (ҚР ЭТРМ) автоматтандырылған мониторинг жүйесінен деректерді онлайн-режимде беруді жүзеге асырды. ҚМГ-ның қалған объектілерінде АМЖ орнату жұмыстары жалғасуда.

ҚМГ компаниялар тобы бойынша атмосфералық ауаға барлық ластаушы заттар шығарындыларының нормативтік көлемі 2023 жылы 119,5 мың тоннаны құрады (2022 жылы: 120,6 мың тонна). 

Атмосфералық ауаға ластаушы заттар шығарындыларының 2022 жылмен салыстырғанда 0,9 %-ға төмендеуі қосалқы көздерден (дәнекерлеу жұмыстары, бояу жұмыстары) болғаны байқалады.

ҚМГ компаниялар тобында атмосфераға ластаушы заттардың жалпы шығарындылары, мың тонна

Мұнай өңдеу зауыттарын жаңғырту жобаларының нәтижесінде Кеден одағының Техникалық регламентінің талаптарына сәйкес К4-К5 кластарына сәйкес келетін еуропалық сапа стандарттарына сай мұнай өнімдерін өндіру арқылы зауыттар шығаратын отынның экологиялық көрсеткіштері жақсарды.

ҚМГ компаниялар тобындағы ластаушы заттардың үлестік шығарындылары

2023 жылы ҚМГ компаниялар тобы бойынша мұнай баламасында көмірсутек шикізатын өндірудің жалпы көлеміне қатысты NOx шығарындыларының орташа көрсеткіші КСШ өндірудің мың тоннасына 0,36 тоннаны құрады, IOGP орташа көрсеткіші – 0,35. 2022 жылмен салыстырғанда NOx шығарындыларының үлесі 13 %-ға өсті, бұл мердігерлік ұйымдардың жаңа көздерін қосумен байланысты.

SОx шығарындыларының мұнай баламасында көмірсутек шикізатын өндірудің жалпы көлеміне қатынасының орташа көрсеткіші ҚМГ компаниялар тобы бойынша КСШ өндірудің мың тоннасына 0,23 тоннаны құрады, IOGP орташа көрсеткіші – 0,09. 2022 жылмен салыстырғанда ЅОх үлестік шығарындыларының 9,5 %-ға ұлғайғаны байқалады.

Компания өз қызметінде тұрақты органикалық ластағыштар эмиссиясын шығармайды.