Инвестициялық жобалардың іске асырылуы

Инвестициялық портфель Компания үшін дәстүрлі бағыттардағы (жер қойнауын пайдалану, сервис, мұнай тасымалдау және өңдеу), сондай-ақ жаңа бағыттардағы бірқатар жобалармен ұсынылған: мұнай-газ химиясы және төмен көміртекті даму саласындағы жобалар, оның ішінде жасыл энергетика құрылысы жобалары.

2023 жылға арналған инвестициялық портфельдің жалпы құны 50 461 млрд теңгені құрайды, оның ішінде ҚМГ үлесіне – 18 636 млрд теңге.

Мұнай мен газды барлау және өндіру

Инвестициялық портфельде құрлықта да, теңізде де жүзеге асырылатын мұнай мен газды барлау және өндіру жобаларының үлесі айтарлықтай.

2022 жылы ҚР-дағы мұнай-газ саласының инвестициялық тартымдылығын жақсарту мақсатында Үкімет шетелдік инвесторлар мен ҚМГ-ның қатысуымен қосымша ынталандыруды қажет ететін күрделі жобалар (құрлықтағы жаңа күрделі жобалар, теңіз жобалары мен газ жобалары) үшін бірқатар реттеушілік және фискалдық преференциялар беретін Жақсартылған модельдік келісімшарт (бұдан әрі – ЖМК) тетігін әзірледі. 2022 жылғы желтоқсанда Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы кодекске және Салық кодексіне тиісті түзетулер топтамасына Қазақстан Республикасының басшысы қол қойды. Бұл түзетулер ҚМГ-ның бірқатар жобаларын қозғайды және Каспий теңізінің қайраңында да, құрлықтағы бірқатар күрделі және газ жобалары бойынша да жұмысты жандандыруға мүмкіндік береді. 

2023 жылы ЖМК арқасында күрделі және капиталды қажет ететін «Қаламқас теңіз – Хазар», «Қаратон тұзасты» және «Өріктау» жобаларында жұмыстар жанданды, тиісті келісімшарттар жасалды. 2024 жылы «Абай» және «Әл-Фараби» теңіз жобалары бойынша белсенді геологиялық барлау жұмыстары жоспарлануда.

2022 жылы 5 учаске («Мұғалжар», «Березовский», «Жарқын», «Болашақ» және «Солтүстік өзен») бойынша Жер қойнауын геологиялық зерттеу (ЖГЗ) лицензиялары алынды. 2023 жылы жер қойнауын геологиялық зерттеу бағдарламасы шеңберінде кестеден озыңқы сейсмикалық барлау жүргізілді. Маңғыстау және Батыс Қазақстан облыстарында 3 учаскеде далалық сейсмикалық барлау жұмыстары аяқталды. «Мұғалжар» учаскесінде (Ақтөбе облысы) дала жұмыстары жүргізілуде. «Болашақ» учаскесі бойынша тарихи профильдерді өңдеу және қайта түсіндіру, «Солтүстік өзен», «Жарқын», «Березовский» учаскелері бойынша сейсмикалық деректерді өңдеу және түсіндіру аяқталу сатысында. 2024–2025 жылдар кезеңінде геологиялық тәуекелдерді азайту және геологиялық және техникалық-экономикалық бағалау үшін кіріс деректерін алу мақсатында нәтижелерді кейіннен өңдеу және түсіндіру арқылы озыңқы сейсмикалық барлау жұмыстарын аяқтау жоспарлануда.

«Торғай Палеозой» жобасы аясында 2022–2023 жылдары барлау ұңғымасын бұрғылауға дайындық жұмыстары жүргізілді. 2024 жылы тереңдігі 5500 метр болатын іздеу ұңғымасын бұрғылау жоспарлануда. Сондай-ақ 2023 жылы «Қаратон Тұзасты» және «Қаламқас теңіз – Хазар» жер қойнауы учаскелері бойынша келісімшарттар алынды, операторлық компаниялар құрылып, жобалардың әрқайсысы бойынша стратегиялық серіктестер тартылды. «Қаратон Тұзасты» учаскесі бойынша 2024 жылы стратегиялық серіктестің қаражаты есебінен 2025 жылы сынақты аяқтаумен алғашқы іздеу ұңғымасын бұрғылау жоспарлануда. «Қаламқас теңіз-Хазар» учаскесі бойынша 2024 жылы жобалау жұмыстарын жүргізу жоспарлануда.

«Шығыс Өріктау» және «Рожков кен орнын дамыту» жобалары бойынша тәжірибелік-өнеркәсіптік пайдалану жұмыстары аяқталды. «Шығыс Өріктау» жобасы бойынша өндіру 2023 жылдың қараша айының соңында іске қосылды. «Рожков кен орнын дамыту» жобасы бойынша 2023 жылдың 22 желтоқсанында U-21 ұңғымасы пайдалануға берілді. 

2023 жылы Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы «Жеңіс» учаскесінде іздеу ұңғымасын бұрғылау аяқталды. Бұрғылау нәтижелері бойынша мұнай мен газ кен орындары табылған жоқ, осыған байланысты «Жеңіс» учаскесінде одан әрі геологиялық барлау жұмыстарын тоқтату туралы шешім қабылданды. Мұнай мен газ кен орындарының анықталмау қаупі жоба бойынша стратегиялық әріптес есебінен іске асырылды.

Құрлықтағы жұмыс істеп тұрған кен орындарын жете барлау есебінен қорларды ұлғайту бойынша жұмыс жалғасуда. Атап айтқанда, «Ембімұнайгаз» АҚ Батыс Қарасор кен орнында алдын ала барлау жүргізілуде. 2024 жылы 2 бағалау ұңғымасын бұрғылау және жайластыру бойынша жобалау-іздестіру жұмыстарын аяқтау жоспарлануда.

Теңіз, Қашаған, Қарашығанақ мегажобалары

ҚМГ стратегиялық инвесторлармен бірлесіп Теңіз (20 %), Қашаған (16,87 %) және Қарашығанақ (10 %) ірі кен орындарындағы жобаларға қатысады.

Теңіз компаниясында «Сағалық қысымды басқару жобасы / Болашақ кеңейту жобасы» іске асырылады. Жоба мұнай өндіруді жылына 12 млн тоннаға арттыруға мүмкіндік береді. 2023 жылдың қорытындысы бойынша жоба бойынша жұмыстардың жалпы ілгерілеуі 99,3 %-ды құрады. Механикалық жұмыстар толығымен аяқталды. Өндірісті басқарудың бірлескен орталығы пайдалануға берілді. Жүйелерді пайдалануға дайындау және іске қосу-реттеу жұмыстары басталды. 

Қарашығанақ кен орнында өндіру сөресін қолдау жобалары белсенді іске асырылуда. 2023 жылы жылына 4 млрд м³ тауарлық газды газ өңдеу зауытын салу тұжырымдамасы әзірленді. Жобаны іске асыру Қарашығанақ кен орнынан және оның өңдеу өнімдерінен өндірілетін шикі газды монетизациялауға мүмкіндік береді. 2024 жылы «5-ші газды кері айдау компрессорын (5IC) орнату жобасы» аяқталады деп жоспарлануда. «6-шы газды кері айдау компрессорын орнату жобасы» (жұмыстың жалпы ілгерілеуі – 43 %) белсенді құрылыс сатысында.

Қашаған кен орнында мұнай өндіру игерудің 1-кезеңі шеңберінде жүргізіледі. Кен орнын игерудің 2-кезеңі шеңберінде қазіргі уақытта алдағы 10 жыл ішінде мұнай мен конденсат өндіру деңгейін тәулігіне ~710 мың баррге (тәулігіне~89,5 мың тонна) дейін арттыруға бағытталған жобалар қаралуда.

Мұнай тасымалдау

2022 жылғы желтоқсанда КҚК құбырының өткізу қабілетін жылына 80 млн тоннаға дейін ұлғайтуға мүмкіндік беретін «КҚК мұнай құбыры жүйесінің тар жерлерін жою жобасы» мұнай айдау көлемін жылына 81,5 млн тоннаға дейін ұлғайтуға дайындықты қамтамасыз етті. 2023 жылы «Теңіз» МАС және «Атырау» МАС жұмыстары аяқталып, пайдалануға берілді. 2023 жылы ҚТКФ мен International Maritime Investments Ltd – «8000 тонналық 2 мұнай құю танкерін сатып алу» бірлескен жобасы аяқталды. Кемелер голландиялық «Дамен» концернінің верфінде салынған. Танкерлердің ұзындығы – 140 метр, ені – 16,7 метр, шөгінділер – 4,2 метр, жылдамдық – 10 түйін. Танкерлер озық басқару жүйелерімен жабдықталған, олардың сенімділігі мен тиімділігін қамтамасыз ететін жоғары техникалық сипаттамалары мен заманауи жабдықтары бар. Кемелер барлық халықаралық қауіпсіздік стандарттары мен экологиялық талаптарға сәйкес келеді. 2024 жылдан бастап «Taraz» және «Liwa» танкерлері Ақтау-Баку бағыты бойынша мұнай тасымалдауға тартылды. Танкелердің деректері Ақтау-Баку бағыты бойынша жылына 750 мың тонна мұнай тасымалдау жөніндегі қазақстандық тараптың міндеттемелерін толығымен жабуға мүмкіндік береді.

Мұнай өңдеу және мұнай өнімдері маркетингі

Алдағы жылдарға арналған ҚМГ алдындағы басты міндеттердің бірі – тұтынудың болжамды өсуі салдарынан Қазақстанның ішкі нарығын отандық мұнай өнімдерімен қамтамасыз ету мәселесін шешу болып табылады.

Компания үш жылдық жөндеу аралық кезеңге өтуге мүмкіндік беретін АМӨЗ және ПХЗ жабдықтарының сенімділік деңгейін арттыру жөніндегі іс-шаралар кешенін іске асыруды бастады. Сондай-ақ АМӨЗ операциялық тиімділігін арттыру шеңберінде теңіз мұнайын өңдеу есебінен жеңіл мұнай өнімдерін өндіруді ұлғайту жоспарлануда. 

Ішкі нарықта битум тапшылығына байланысты проблемалық мәселелерді шешу мақсатында ҚМГ «CASPI BITUM» БК ЖШС-ның мұнай өңдеу бойынша қуатын жылына 1,5 млн тоннаға дейін ұлғайту, жол битумын өндірумен жылына 750 мың тоннаға дейін арттыру жобасын іске асыруды бастады. Бұл жобаны іске асыру 2025 жылдан бастап елдің автожол саласын үздіксіз битуммен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

ПҚОП қуатын кеңейту мәселесін зерттеу жалғасуда. 2024 жылға жоба бойынша алдын ала ТЭН аяқтау жоспарланған. 

Мұнай маркетингін дамыту бағыты бойынша ҚМГ инвестициялық портфеліне 2023 жылы ҚМГ-Аэро іске асыратын жобалар енгізілді. Жобалар Jet a-1, РТ/ТС-1 маркалы авиаотынды сақтау үшін елдің негізгі әуежайларында отын-жанармай құю кешендерін салуға және/немесе жаңғыртуға инвестицияларды көздейді және отандық және шетелдік авиакомпанияларға отынды «Қанатқа» сақтау және құю бойынша қызметтерді делдалсыз көрсетуге мүмкіндік береді.

Мұнай-газ химиясы

Бизнесті әртараптандыру және өнімдер портфелін кеңейту мақсатында ҚМГ елімізде мұнай-газ-химия кластерін құру бойынша белсенді жұмыс бастады, бұл ұлттық компанияның дамуындағы жаңа кезеңге көшу болып табылады. 2022 жылдың желтоқсан айынан бастап «KPI Inc.» ЖШС зауытында қуаттылығы жыл сайын 500 мың тоннаға дейін өнім өндіретін полипропилен өндірісі іске қосылды. 

Зауыттың дайын өнімін өткізу нарықтары – Қазақстан, ҚХР, Еуропа және ТМД елдері. Бүгінгі таңда өнімнің 6 маркасын шығару игерілді.

ҚМГ мұнай-газ химиясы саласын одан әрі кеңейту үшін қазіргі уақытта СИБУР және Sinopec сияқты стратегиялық әріптестермен бірлесіп жылына 1 250 мың тонна көлемінде полиэтилен өндіретін зауыт салу жобасын іске асыруда. Қазіргі уақытта жобалау жұмыстары белсенді жүргізілуде.

Бұдан басқа, ҚМГ полиэтилен өндіретін зауытты қажетті ресурстармен және инфрақұрылыммен қамтамасыз ету үшін газ сепарациялық кешен мен магистральдық құбырларды (этан, пропан) салу жобаларын іске асыру бойынша жұмысты қатар жүргізеді.

Компания полиэтилентерефталат өндіретін зауыт салу мүмкіндігін зерделеу жөнінде шешім қабылдады. «PetroChem» ЖШС Sinopec-пен бірлесіп жоба бойынша алдын ала ТЭН әзірлеуге кірісті. 

Жасыл электр энергиясы бар өңірлерді дамытуға бағытталған жобалар

Қатысу өңірлерінде сумен қамтамасыз ету мәселелерін шешу: «Астрахань-Маңғышлақ су құбырын қайта жаңарту», «Кендірліде қуаты тәулігіне 50 000 м³ болатын теңіз суын тұщыландыру зауытын салу». 

2023 жылғы 13 желтоқсанда Атырау облысында қайта жаңарту мен кеңейтуден кейін «Астрахань – Маңғышлақ» магистральдық су құбырын іске қосу рәсімі өтті. ҚР Премьер-министрі Әлихан Смайылов телекөпір арқылы объектінің жұмысын бастап берді. Жоба су құбырының өткізу қабілетін секундына 110-нан 170 мың текше метрге дейін арттыруға мүмкіндік берді. 

«Астрахань-Маңғышлақ» магистральдық су құбыры – стратегиялық маңызды объект, Атырау облысының Құрманғазы, Исатай және Жылыой аудандарының тұтынушыларына, сондай-ақ Маңғыстау облысының Жаңаөзен қаласы, Бейнеу, Маңғыстау, Қарақия және Түпқараған аудандарына су берудің жалғыз орталықтандырылған көзі болып табылады. Су құбырынан су тұтынатын халық Маңғыстау және Атырау облыстары тұрғындарының шамамен үштен бірін құрайды.

«Қуаттылығы тәулігіне 50 000 м³ Кендірліде теңіз суын тұщыландыру зауытын салу» жобасы бойынша инфрақұрылым мен тұщыландыру зауытын салуға шарттар жасалды. Инфрақұрылым құрылысы бойынша жобалық құжаттама әзірленді. Қазіргі уақытта зауыттың жобалық құжаттамасын зерттеу және әзірлеу жұмыстары жүргізілуде. Зауыт бойынша ЖСҚ-ны аяқтаудың күтілетін мерзімі – 2024 жыл.

Газды үздіксіз өңдеуді қамтамасыз ету, оның ішінде өңір халқының газға қажеттілігін жабу үшін Жаңаөзен қаласында жаңа МӨЗ салу жобасы іске асырылуда. 

Жаңаөзен қаласында жаңа МӨЗ салу жобасы бойынша 2023 жылғы қарашада объектілерді салуға EPC-келісімшарт жасалды. 2024 жылдың ақпанында EPC келісімшарты заңды күшіне енді. 2024 жылы зауыт бойынша жұмыс жобасын әзірлеу жоспарлануда.

Жасыл электр энергиясын өндіру есебінен төмен көміртекті іздерді азайту мәселелерін шешу:

«Эни С.п.А.-мен 120 МВт ЖЭК гибридті электр станциясын салу» жобасына 2023 жылдың көктемінде Өзенмұнайгаз және ҚазГӨЗ үшін электр энергиясын тұрақты жеткізуді қамтамасыз ету, сондай-ақ Қазақстан Республикасының көміртегі ізін азайту үшін Эни С.п.А. стратегиялық серіктесі бірлесіп бастамашылық етті. Жоба жаңартылатын энергия көздерінен (жел мен күн) және газ станциясынан электр энергиясын өндіруді көздейді. Қазіргі уақытта жел мен күннің әлеуетін есептеу жұмыстары аяқталды, жобаның орналасуын, жобаны техникалық-экономикалық бағалау аяқталды. 2025 жылы толық пайдалануға берілетін жоба бойынша объектілер құрылысын 2024 жылы бастау болжанып отыр.

«ҚР-да 300 МВТ/600 МВТс электр энергиясын жинақтау жүйесімен жиынтық қуаты 1 ГВт ЖЭС салу» жобасы. ҚМГ мен «Самұрық-Қазына» АҚ және Тоталь Эренмен бірлесіп іске асырып жатқан «Мирный» жобасына 2023 жылдың жазында бастамашылық жасалды. Жоба Жамбыл облысы Мойынқұм ауданында, Мирный кентінде салынады. Бейбіт жоба Қазақстан Республикасының оңтүстік өңірінде электр энергиясын ірі өндіруге, CO₂ шығарындыларын азайтуға және ҚМГ Төмен көміртекті дамыту бағдарламасы шеңберінде офсеттік бірліктерді өндіруге бағытталған. Бүгінгі таңда жел электр станциясын салу үшін жұмыс құжаттамасын әзірлеу жұмыстары жүргізілуде.